EU bereikt akkoord over wet die 'big tech' streng moet aanpakken

Onderhandelaars van het Europees Parlement en de EU-lidstaten zijn het eens over een nieuwe wet voor digitale markten (DMA). Die regelgeving moet voorkomen dat grote technologiebedrijven hun macht misbruiken.

De Digital Markets Act of DMA is specifiek gericht op wat de EU 'poortwachters' noemt. Dat zijn bedrijven zoals Google, Meta, Amazon of Apple die een platform uitbaten, bijvoorbeeld een zoekmachine of een online winkel, waarmee je andere diensten en bedrijven kunt bereiken. De redenering loopt (en de geschiedenis leert) dat die bedrijven vaak hun eigen apps en diensten een voetje voor geven. De nieuwe regelgeving van de EU moet dat moeilijker maken om zo de concurrentie van kleinere bedrijven te vergroten.

Een opvallend onderdeel van de Digital Markets act is bijvoorbeeld dat berichtendiensten compatibel moeten worden. Een dienst als Whatsapp zou dan concurrerende apps zoals Signal op het berichtennetwerk moeten toelaten, zodat je van de ene app een bericht kunt sturen naar de andere app. Ook een aantal grieven die eerder in antitrustrechtszaken terecht kwamen, worden hier in regels gegoten. Denk dan aan het recht van de gebruiker om zelf de browser, zoekmachine en virtuele assistent te kiezen, of een verbod om zonder expliciete toestemming persoonlijke gegevens te combineren voor gerichte advertenties.

Niet alleen GAFA's

Zo'n poortwachter is een bedrijf met een beurswaarde van minstens 75 miljard euro, of een jaarlijkse omzet van 7,5 miljard euro. Hun platform moet in de EU maandelijks ook 45 miljoen actieve gebruikers hebben. Dat zijn dus de eerder genoemde techgiganten, maar ook een Airbnb of het van oorsprong Nederlandse Booking.com vallen daaronder. Met die definitie probeert de EU dus mogelijk een beetje af te komen van de perceptie dat vooral Amerikaanse techgiganten het doelwit zijn van de wet.

Ook die andere perceptie, dat antitrustboetes van de EU gewoon de kost van zakendoen zijn, wil de DMA keren. De grootste antitrustboetes van de EU gingen in het verleden tot vijf miljard euro (voor Google, dat 260 miljard dollar per jaar binnenkrijgt), maar om de nieuwe DMA-wet extra tanden te geven, zijn de boetes deze keer niet min. Bedrijven die zich niet aan de verplichtingen houden, kunnen tot 10% van hun jaarlijkse wereldwijde omzet aan boetes krijgen, of tot 20% bij herhaalde veroordelingen. Iets wat, zo merkt mededingingscommissaris Margrethe Vestager fijntjes op, wel eens kan gebeuren gezien de attitude van veel van deze bedrijven.

De DMA wordt gezien als belangrijke wetgeving, omdat ze bijzonder verregaande regels oplegt en, zoals de privacyregelgeving GDPR enkele jaren terug, kan dienen als voorbeeld voor andere overheden. Samen met de Digital Services Act (DSA) die meer draait om digitale rechten van gebruikers, wil de EU hier duidelijke bakens uitzetten naar de toekomst toe. Dat merk je ook aan de hoeveelheid bezorgde geluiden die onder meer Google en Apple lieten horen in de aanloop van de wetgeving.

Het akkoord over de DMA is nu onderhandeld, en moet nog worden bekrachtigd door het Europees Parlement en de Europese Raad, waarin vertegenwoordigers van de landen zitten. De eigenlijke tekst van de wet moet daarbij nog wat worden bijgeschaafd, aldus de EU. Het is de bedoeling dat de regels eind dit jaar of in 2023 ingaan.